Japonya’nın F-35 savaş uçağı programına tam ortak olarak katılmaya istekli olduğu ancak ABD’nin talebi reddetmeye hazırlandığı bildirildi.
Kaynaklar, Japonya’nın, programın tam zamanlı parçası olmasının ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) için hem siyasi sıkıntılar yaratacağı hem üretimde yeni gerginliklere neden olabileceği ve aynı zamanda diğer alıcı ülkelerin gelecekte daha fazla rol talep etmelerine kapı aralayabileceğini belirtiyor.
Euronews’in haberine göre, Japonya Savunma Bakanlığı Savunma Planlama Birimi Genel Direktörü Atsuo Suzuki, ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Ellen Lord’a gönderdiği bir mektupla, Japonya’nın F-35 müşterisi olmanın ötesinde konsorsiyumda tam teşekküllü bir program ortağı olmaya nasıl geçiş yapabileceği konusunda resmi bilgi talep etti.
“F-35’in program ortağı ülke olmanın bir seçenek olduğuna inanıyorum” denilen mektupta, “İlk etapta Japonya’nın ortak ülke olma ihtimalinin bulunup bulunmadığıyla ilgili düşüncelerinizi almak istiyorum. Ayrıca, bir ortak ülkenin sorumlulukları, hakları, maliyet paylaşımı, onay süreci ve gerekli süre gibi koşullar hakkında ayrıntılı bilgi vermenizi isterim. Sağlayacağınız koşullara dayalı olarak, yükümlülükleri ve hakları inceledikten sonra ortak ülke bir olup olmamaya dair nihai bir kararımızı vermek istiyoruz.” ifadeleri yer aldı.
Pentagon yetkilisi Ellen Lord’un bu hafta Japon yetkililerle bir araya gelecek.
Görüşmede Tokyo’nun F-35 program ortağı olma meselesinin de gündeme gelmesi bekleniyor.
Amerikalı analistlere göre, Pentagon, Tokyo’ya olumlu yanıt vermeyecek.
Lord’un başında bulunduğu birim Washington’ın mesajını Tokyo’ya bildirecek ancak Tokyo’nun mevcut halinde bir değişiklik yapılmayacağı öngörülüyor.
Ayrıca konuyu değerlendiren F-35 Müşterek Program Ofisi Sözcüsü Brandi Schiff, “F-35 ortaklığı 15 Temmuz 2002’de sona erdi.” sözleriyle programın yeni ortağa ihtiyaç duymadığının altını çizdi.
Konuyu yakından takip eden kaynaklar, Pentagon’un Japonya’nın ortaklığına imkan vermesinin benzer şekilde programa erişim imkanı isteyen diğer ülkelerin de olmasına yol açacağından endişe duyduğunu belirtiyor.
“Türkiye gibi bir ortağınızı kaybettiniz, boş bir park alanınız var”
Japonya’nın sahneye çıkması tam da F-35’te yaşanan değişim sürecine denk geldi.
Müşterek Taarruz Uçağı Programı olarak da bilinen F-35 Müşterek Program Ofisi’nin (JPO) Genel Direktör Yardımcılığı görevinden yeni emekli olan Koramiral Mat Winter, “Türkiye’nin Rus hava savunma sistemi peşinde koşması, konsorsiyumdan çıkarılmasıyla sonuçlandı. Aynı zamanda (Türk) şirketlerinin yaptığı tüm işler gelecek yıl başında sona erecek. Bu yüzden Japonya’nın tam bir ortak olmayı istemesi artık birçok yönden anlam ifade ediyor.” diye konuştu.
Winter, “Türkiye gibi bir ortağınızı kaybettiniz, bu yüzden tabiri caizse boş bir park alanız var.” dedi.
“Japonya, ABD dışında en fazla F-35’e sahip olan tek ülke olacak.” diyen Mat Winter, bununla birlikte “Sonuçta Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığıyla birlikte kuralları belirledi. Yine kuralları değiştirecek olan da Savunma Bakanlığıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
Ancak Winter’in bu ifadesi, alıcı ülke pozisyonundaki Japonya’nın durumunun değişmesinin olası görülmediği şeklinde algılandı.
“Türk firmaların yerini Japon şirketler alabilir”
Tokyo yönetimi Aralık 2018’de daha önce sipariş ettiği 42 adet F-35 sayısını 147’ye yükseltme kararı aldı.
Bu rakamlarla Japonya, ABD dışındaki F-35 filosuna sahip olacak en büyük ülke konumuna yükseldi.
ABD’li teknoloji şirketi Teal Group analisti Richard Aboulafia, Türk firmaların programdan çıkarılmasının ardından sanayi katılımı açısından, Japon firmaların işleri devralma imkanlarının bulunduğunu dile getirdi.
Türk savunma şirketleri F-35 için yüzlerce parçanın üretiminde rol aldı.
Türkiye’ye savaş uçağı satılmaması ve programdan çıkarılması kararı, üretimin yakın gelecekte diğer ortaklara dağıtılmasına da kapı aralayacak.
Aboulafia’ya göre, Türk firmaların yaptığı iş Mitsubishi Heavy Industries, Kawasaki ve Subaru’ya verilebilir.
Uzmanlar, bir yandan da kabul edilmesi halinde, F-35’e ortak olmanın yerli üretimin önünü tıkayacağına neden olacağı gerekçesiyle Japon iç kamuoyunda sert tartışmaları da beraberinde getireceği görüşünde.
