Dünya’nın en büyük radyo teleskobu

21’inci yüzyılın büyük bilimsel projelerinden birinin inşası bugün başladı. Kilometre Kare Dizisi (SKA), 2028’de tamamlandığında dünyanın en büyük radyo teleskobu olacak.

Proje astrofizik alanındaki en zor sorulara yanıt arayacak. Bunlar arasında Einstein’ın teorileri ve uzay dışı yaşam da var.

Güney Afrika ve Avustralya’nın ev sahipliği yaptığı SKA’nın merkezi İngiltere’de.

Projeye liderlik eden sekiz ülkeden delegasyonlar, Batı Avustralya’nın ücra Murchison ve Güney Afrika’nın Kuzey Burnu’ndaki Karoo bölgelerinde bugün düzenlenen törenlere katılıyor.

Törenler bittiğinde buldozerler devreye girecek.

BBC’ye konuşan SKA Organizasyonu genel müdürü Prof Phil Diamond, projeyle ilgili olarak, “Bu, projenin gerçeğe dönüştüğü an. 30 yıllık bir yolculuktu” dedi:

“İlk 10 yıl konsept ve fikirleri; ikinci 10 yıl teknolojiyi geliştirmekle geçti. Son 10 yıl ise tasarımı detaylandırmak, sahaların güvenliğini sağlamak; hükümetleri bir anlaşma organizasyonu kurmak ve fon sağlamak için ikna etmekle geçti.”

Hidrojenin tüm tarihinin izini sürecek

Teleskobun mimarisi ilk başta 200’e yakın parabolik veya “çanak” anteni ve 131 bin çift kutuplu anteni bir araya getirecek.

Proje için ilk etapta yaklaşık 500 bin metrekarelik etkili bir sinyal toplama alanı oluşturulması amaçlanıyor.

Bu alan, SKA’ya gökyüzünü araştırırken benzersiz bir hassasiyet ve çözünürlük sağlayacak.

Sistem, kabaca 50 megahertz ile 25 gigahertz arasında bir frekans aralığında çalışacak. Dalga boyu uzunluğuysa 1,5 cm ve 6 metre arasında değişecek.

Bu hassasiyet, teleskobun Büyük Patlama’dan sonraki ilk birkaç yüz milyon yıl içinde yayılan sinyaller de dahil olmak üzere, Dünya’dan milyarlarca ışık yılı uzaklıktaki kozmik kaynaklardan gelen çok zayıf radyo sinyallerini tespit etmesini sağlayabilir.

SKA’nın en önemli görevlerinden biri, Evrendeki en bol element olan hidrojenin tüm tarihinin izini sürmek olacak.

Teleskobun, büyük hidrojen bulutları ilk yıldızları oluşturmak için çökmeden önce bile hidrojenin varlığını tespit edebilmesi bekleniyor.

‘Diğer ülkelerle görüşme sürecindeyiz’

Projenin ilk dönüm noktasının 2024 yılı olması bekleniyor. Bu aşamda Avustralya’daki 4 çanak ve Güney Afrika’daki 6 anten istasyonu sorunsuz bir şekilde birlikte çalışarak basit bir teleskop görevi görecekler.

Prensibin ispatı niteliğindeki bu gelişme dizinin tümünün çalışmaya başlaması için yeşil ışık yakacak.

2028’e kadar SKA’nın 500 bin kilometrekareye yakın etkin bir sinyal toplama alanı olacak.

Ancak kurulumu bir milyon metrekare ya da bir kilometrekareye kadar genişlemesine izin verecek şekilde tasarlandı.

Bunu sağlamanın bir yolu gerekli fonları verecek daha fazla ülkenin organizasyona katılması olabilir.

SKA projesinde yer alan ülkeler 2019’da, hükümetlerarası bir organizasyonun kurulmasını sağlayacak uluslararası bir anlaşmaya imza attılar.

SKA Gözlemevi’ni kuran bu ülkeler projeyi tamamlamak ve SKA’yı işletmekle yükümlü.

Anlaşmayı onaylayan ve Gözlemevi’ne katılan ülkeler Güney Afrika, Avustralya, İngiltere, Çin, İtalya, Hollanda, Portekiz ve İsviçre.

Fransa, İspanya ve son olarak Almanya katılım yoluna girdi.

Kanada, Hindistan, İsveç, Güney Kore ve Japonya katılma niyetlerini beyan etti.

SKA’nın Genel Direktörü Diamond, “Gözlemevine katılmakla ilgilenip ilgilenmediklerini görmek için aslında diğer ülkelerle de görüşme sürecindeyiz.” diyor. (BBC Türkçe)